"น้องเดือน" สัตว์มหัศจรรย์ ให้ปุ๋ยฟรีตลอดชีวิต

27 มีนาคม 2559 – ProgressTH (English Version) - Vermiculture  คือ การเลี้ยงไส้เดือน เพื่อนำมูลของไส้เดือนมาทำปุ๋ยเกษตรอินทรีย์  ซึ่งเป็นที่นิยมไปทั่วโลก โดยเฉพาะใน สหรัฐที่กลุ่ม  Growing Power ในชิคาโก นำวิธีนี้ผสมกับ Aquaponic ซึ่งเป็นการปลูกพืชร่วมกับการเลี้ยงปลา  จนสามารถปลูกผักอินทรีย์เลี้ยงคนในชุมชนได้นับหมื่นๆคน เพราะสามารถให้ปุ๋ยอินทรีย์ได้ตลอดทั้งปี  อีกทั้งไส้เดือนยังมีบทบาทสำคัญในการลดขยะของเสียของชุมชนในพื้นที่ด้วย 



ที่เมืองไทยก็เช่นกัน  มีฟาร์มไส้เดือนเกิดขึ้นหลายแห่งทั่วประเทศ  โดยเมื่อเร็วนี้ๆเราได้มีโอกาสไปเยี่ยมชม “ ณัศพงศ์ ฟาร์มไส้เดือน เพชรบุรี”  ที่ก่อตั้ง คุณชาติ ณัศพงศ์ เพชรพันธุ์ช่าง การได้พูดคุยกับพี่ชาติ ทำให้เราได้รู้จักไส้เดือน หรือ “น้องเดือน” มากยิ่งขึ้น ระบบนิเวศน์ที่ดีจะขาดสัตว์มหัศจรรย์อย่างไส้เดือนไม่ได้ 

โดยพี่ชาติเล่าให้ฟังว่า ก่อนหน้านี้ที่คิดเลี้ยงไส้เดือน เพราะเหตุผลแบบโลกสวย คือ อยากแค่กำจัดขยะบริเวณบ้านเท่านั้น เพราะอยู่ในพื้นที่ตลาดมักมีคนเอาเศษอาหาร เศษผักต่างๆมาทิ้ง จึงนำไส้เดือนมาปล่อย และพบว่าขยะลดลงไม่มีกลิ่นเหม็น ที่สำคัญเมื่อนำไส้เดือนไปปล่อยไว้ใต้ต้นไม้ ดินบริเวณนั้นจะดีขึ้นทันที ทำให้เขาเริ่มศึกษาเรื่อง น้องเดือน อย่างจริงจัง 

โดยพบว่าการเลี้ยงไส้เดือนนั้นง่ายมาก ขอแค่มีอาหารเศษผักเศษหญ้า ขอแค่กินอิ่มนอนหลับ ไส้เดือนก็จะไม่หนี กินมาก ถ่ายมาก ออกลูกมาก โดยไส้เดือนที่เป็นหนุ่มเป็นสาวแล้วจะผลิตไข่เป็นแคปซูลทุกๆ 7-10 วัน ใช้เวลาฟักประมาณ 14-21 วัน โดยไส้เดือนตัวเต็มวัย จะฟักลูกได้ 1,200-1,500 ตัวต่อปี 

เพราะฉะนั้น การเลี้ยงต้องวางแผนให้ดี เพราะน้องเดือนออกลูกเยอะมาก โดยตัวไส้เดือนจะเพิ่มเป็น 2 เท่าในทุก1 เดือน ซึ่งเป็นเวลาที่ต้องมีการให้อาหารสร้างที่อยู่ใหม่ ( Bedding)   ซึ่งหากคำนวนจากในเดือนแรก เริ่มจากไส้เดือน 1 กิโลกรัม แบ่งเป็น 3 กะละมัง ภายใน 10 เดือน ไส้เดือนจะเพิ่มเป็น 512 กิโลกรัม และต้องเตรียมกะละมังถึง 1,504 ใบ


 อย่างไรก็ตามสามารถดัดแปลงการเลี้ยงแบบอื่นๆได้ เช่นเลี้ยงในกองดินใต้ต้นไม้ บ่อซีเมนต์ แล้วแต่ประสงค์ของผู้เลี้ยงว่าต้องการเลี้ยงแบบเพื่อทำปุ๋ยใช้ในบ้าน หรือต้องการทำแบบธุรกิจ การลงทุนจึงมีตั้งแต่หลักร้อยยันหลักหมื่น  โดยในส่วนของพี่ชาติ การเลี้ยงไส้เดือนเป็นอาชีพเสริมเท่านั้น 

ขณะที่อาหารของไส้เดือนสามารถกินได้ทุกอย่าง ซากพืชต่างๆ ซึ่งสามารถให้ไส้เดือนกินได้เลย ในขณะที่ มูลสัตว์ต่างๆ ควรแช่น้ำอย่างน้อย 3วัน เพื่อลดความเป็นกรดและมีความร้อน เพราะอาจจะทำให้น้องเดือนตายได้ โดยที่ฟาร์มของพี่ชาติ ใช้ขี้วัวนม เป็นอาหารหลักของน้องเดือนที่นี่ 


ฟาร์มของพี่ชาติอยู่ในตัวเมืองของจังหวัดเพชรบุรี  จึงเรียกได้ว่าเป็นการทำเกษตรในเมือง  การออกแบบฟาร์มของพี่ชาติทำให้เราเห็นชัดว่าอยู่ในเมืองก็สามารถทำฟาร์มได้ ด้วยการออกแบบพื้นที่มีอยู่อย่างจำกัดให้เกิดประโยชน์คุ้มค่า 

เมื่อเข้าไปทางด้านซ้ายเราเห็นคอนโดกะละมังตั้งเรียงรายสูง 5ชั้น รวมกว่า 500 กะละมัง ซี่งสามารถผลิตมูลไส้เดือนเดือนละ 3 ตัน   ขณะที่ด้านขวา เราเห็นคอนโดผักสลัดที่พี่ชาติกำลังเริ่มปลูก  เพื่อต่อยอดการเลี้ยงไส้เดือน 

โดยขณะนี้พี่ชาติ ถือเป็นกำลังสำคัญของ สหกรณ์บริการเกษตรอินทรีย์เพชรบุรี ที่ทำงานอย่างหนักในการให้ความรู้กับเกษตรกร ให้หันมาทำเกษตรอินทรีย์ โดยใช้ไส้เดือนเป็นตัวช่วย เพื่อให้ทุกคนมีสุขภาพที่ดี มีอาหารปลอดภัย ลดการใช้สารเคมี  

โดยจะมีการเปิดอบรมให้เด็กๆในพื้นที่ ได้รู้จักการเลี้ยงไส้เดือและรู้ถึงประโยชน์ต่างๆ รวมถึงลงมือปลูกผักนำกลับไปดูแลต่อที่บ้าน เชื่อว่าการให้ความรู้และการได้ลงมือทำจริงจะสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้กับเด็กๆในเรื่องการสร้างอาหารที่มีความปลอดภัยได้  

  ในระยะยาวอยากผลักดันโครงการ 1 ตำบล 1 ฟาร์มไส้เดือนแก้จน ให้เกิดขึั้น 93 ตำบล ของเพชรบุรี  เพื่อช่วยเรื่องการลดขยะ และการทำปุ๋ยอินทรีย์เพื่อที่ทุกคนในตำบลสามารถทำเองได้ 


การเลี้ยงไส้เดือนที่อเมริกา ของกลุ่ม Growing Power 
ขณะที่ทีม  +Progress Thailand  หลังจากได้ไส้เดือน ตามความตั้งใจแล้ว เราได้นั่งดูไส้เดือนไกล้ๆเป็นครั้งแรก และเห็นกับตาว่าน้องเดือนตัวน้อยๆเหล่านี้ มีพลังในการย่อยสลายสูงมาก เศษผักเหลืองๆที่เหลือในครัวที่เราใส่ให้น้องเดือนกินในกล่องหายวับไปตาเพียงชั่วข้ามคืนเท่านั้น เหลือเพียงมูลไส้เดือนด้านบนที่เราสามารถนำไปใส่ต้นไม้ได้เลย

 ดังนั้น ไส้เดือน จึงเป็นสัตว์สามัญประจำบ้านที่คนอยากทำเกษตรอินทรีย์ ปลูกผักกินเอง สร้างอาหารปลอดภัยควรเลี้ยงไว้  เพราะมีประโยชน์มากๆ โดยเฉพาะคนที่ปลูกผักในเมืองที่มีพื้นที่จำกัด ไส้เดือนถือเป็นทางเลือกที่น่าสนใจและไม่สามารถมองข้ามได้ 

เหลือจากนี้คือการลงมือทำทันทีเท่านั้น.... 


ติดตาม  ProgressTH.org   Facebook ที่นี่ หรือ Twitter ที่นี่  

ความรู้เรื่องการเลี้ยงไส้เดือนเพิ่มเติม 

เลี้ยงไส้เดือน..บนกระถางให้ปุ๋ยช่วยพรวนดิน
 http://www.oknation.net/blog/teetatfarm/2013/01/08/entry-1